Tereny zdegradowane uznaje się za nieprzydatne do określonego
sposobu zagospodarowania bez wykonania działań rekultywacyjnych. Degradacja może
być skutkiem wieloletniej i wielorakiej działalności człowieka dotyczącej
eksplotacji kopalń, składowanie odpadów przemysłowych lub komunalnych, zmiany
sposobów użytkowania terenu (np. zmiana terenów przemysłowych na tereny
budownictwa mieszkaniowego) lub zniszczenia terenu przez procesy geologiczne.
Degradacja ekosystemu przejawia się zubożeniem składu gatunkowego ekosystemu,
pogorszeniem jego poszczególnych elementów (np. powietrza, wody, gleby, rzeźby
terenu, krajobrazu itp.), także zmniejszeniem naturalnej regulacji liczebności
populacji i aktywności biologicznej ekosystemu. W jej wyniki w strukturze i
funkcjonowaniu całego ekosystemu następują niekorzystne zmiany, czego skutkiem
jest obniżenie odporności i homeostazy, a w efekcie produktywności ekosystemu.
Całość tych zmian prowadzi z reguły do jego zniszczenia.
Przyczyny
degradacji Do czynników inicjujących degradację należy zwykłe
przydeptywanie podłoża, wycinanie lasów, budowa wielkich zapór wodnych, sztuczne
podgrzewanie zbiorników, zanieczyszenie środowiska jak i całkowita intoksynacja
gleby i wody - zakres i liczba ich jest ogromna. Duże znaczenie ma tutaj wzrost
liczby ludności i związane z nim osadnictwo oraz urbanizacja. Ponadto rozwój
działalności gospodarczej powoduje wzrost stężeń zanieczyszczeń, który w
znacznym stopniu przekracza możliwości samokompensacji ekosystemu.Do naturalnych
czynników degradujących ekosystemy zaliczamy m.in. powodzie, pożary, zmiany
klimatyczne.
Zapobieganie
degradacji Ponieważ degradacja ekosystemu może spowodować całkowite wyginięcie życia
biologicznego w środowisku (może jeszcze dojść do zastąpienia obecnej biocenozy
nową, mamy wtedy do czynienia z wtórną sukcesją ekologiczną), często zaś bardzo
trudne lub niemożliwe jest przywrócenie stanu wyjściowego, coraz częściej więc
zmierza się do zapobiegania degradacji poprzez odpowiednie ustawodawsto ochrony
przyrody oraz promuje się racjonalne metody rekultywacji ekosystemów już
zdegradowanych.
Działania, które należy podjąć by ratować środowisko naturalne:
- Recykling
- Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla, pyłów, do atmosfery
- Ograniczenie wydobycia paliw kopalnych
- Promowanie alternatywnych źródeł energii (elektrownia słoneczna,
elektrownia wiatrowa itp.)
- Produkcja towarów nadających się do powtórnego użytku
- Promowanie komunikacji miejskiej
Skutki zanieczyszczenia środowiska
Najpoważniejszymi
dotychczas odczuwanymi przez nas skutkami degradacji środowiska są:
-
Efekt cieplarniany
-
Dziura ozonowa
-
Smog
-
Kwaśne deszcze
-
Ozon przygruntowy
Efekt cieplarniany jest spowodowany przez emisję do
atmosfery dużych ilości tzw. gazów cieplarnianych tj. dwutlenku węgla,
ozonu oraz
freonów. Następstwem efektu cieplarnianego jest podwyższenie się średniej
temperatury na Ziemi. Skutkuje to topnieniem
lodowców, przesuwaniem się
stref klimatycznych na północ, wymieraniem gatunków, gwałtownymi zmianami
pogody oraz częstszym występowaniem zjawisk ekstremalnych (huragany,
gradobicia).
Dziura ozonowa jest spowodowana głównie przez emisję freonów oraz
tlenków azotu. Powłoka ozonu w górnych warstwach atmosfery (przy powierzchni
ziemi ozon jest szkodliwy) chroni organizmy żywe przed szkodliwym
promieniowaniem UV. Bez tej powłoki zaistnienie
życia na Ziemi byłoby niemożliwe. Największy ubytek ozonu notowany jest nad
Antarktydą. Skutkami ubytku ozonu są: częstsze poparzenia skóry, częstsze
występowanie
raka skóry, uszkodzenie wzroku oraz niższe plony (ponieważ promieniowanie UV
uszkadza
chlorofil.
Smog jest spowodowany przez emisję głównie
spalin i pyłów do atmosfery przez samochody oraz zakłady przemysłowe. Tworzy
się przeważnie nad dużymi metropoliami. Smog może doprowadzić do lokalnego opadu
kwaśnego deszczu. Skutki smogu to przeważnie niszczenie elewacji budynków,
pomników itp., gorsze samopoczucie, niższy poziom zdrowia mieszkańców,
alergie oraz
astmę. Miasta borykające się z problemem smogu to np.:
Tokio,
Ateny,
Los Angeles,
Londyn.
Kwaśne
deszcze
są spowodowane emisję do atmosfery głównie
tlenków siarki i
tlenków azotu. W kontakcie z wodą tworzą silne
kwasy:
kwas siarkowy oraz
kwas azotowy. Kwaśne deszcze występują głównie w rejonach silnie
zurbanizowanych. Mają bardzo negatywny wpływ na środowisko powodując m.in.
niszczenie budynków, niszczenie lasów (Karkonosze)
oraz zakwaszanie gleby.
|